Rodzinne Ogrody Działkowe "Jedność"

     Dnia 1 kwietnia 1910 roku w Sądzie Grodzkim w Bydgoszczy zarejestrowano „Towarzystwo Hodowców Królików i Kóz”. Siedzibą Towarzystwa był nasz Ogród przy noszącej wówczas nazwę ulicy Ciemnej. Zarząd Miejski wydzierżawił na okres 15-tu lat całkowicie zdewastowany teren o pow. 3,4 ha położony pomiędzy ulicą Ciemną a torem dojazdowym do rzeźni miejskiej. Przydzielony obszar był terenem bagiennym i częściowo wysypiskiem śmieci.
     Pierwsze 78 działek przydzielono członkom Towarzystwa, którymi byli przede wszystkim robotnicy sezonowi i bezrobotni. Teren Ogrodu nie był ogrodzony a wodę czerpano ze studni wykopanych przez działkowców. Z biegiem czasu działki zmieniają się , są lepiej zagospodarowane, zmienia się struktura upraw oraz pojawiają się pierwsze drzewa i krzewy owocowe. Stawiane są pierwsze altanki – typowe dla okresu międzywojennego.

    Dnia 8 lipca 1930 roku Urząd Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego wydaje zezwolenie na użytkowanie wybudowanego w latach 1929-1930 prowizorycznego pawilonu letniego, którego koszt budowy wyniósł 11 500 zł.
     W dniu 18 października 1931 roku na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Członków Towarzystwa podjęto decyzję o zmianie dotychczasowej nazwy na „Towarzystwo Hodowców Królików, Kóz i Drobiu oraz Ogródków Działkowych”. W tym okresie użytkownikami działek byli już przede wszystkim emerytowani kolejarze, pocztowcy, policjanci, robotnicy fabryk, nauczyciele i rzemieślnicy.
     W kolejnych latach następuje okres szczególnej aktywności działkowców i Zarządu. Czynem społecznym prowadzone są prace nad trwałym ogrodzeniem Ogrodu (prace trwały 4 lata), wzrasta liczba nowych altan, nasadzeń drzew i krzewów jak również hodowla drobnego inwentarza. W kwietniu 1929 roku Towarzystwo zawarło z Gminą Miasta Bydgoszczy umowę dzierżawy gruntu do 31.03.1934 roku.
     W lutym 1933 roku w Sądzie Grodzkim Towarzystwo przedłożyło nowy zmieniony Statut i Regulamin.
     W czerwcu 1935 roku w związku z prośbą Towarzystwa o przedłużenie dzierżawy Urząd Miejski w Bydgoszczy odmówił dzierżawy przy ul. Ciemnej proponując inne lokalizacje, m.innymi za szpitalem prz ul. C.Skłodowskiej do ul.Szerokiej (obecnie Al. St.Wyszyńskiego ). Zarząd nie poddał się decyzji o czym świadczyło istnienie ogrodów po 1937 roku. W tym czasie ( lata 1934-1937 ) nastąpił regres w rozwoju Ogrodu – wstrzymano wszelkie prace inwestycyjne i modernizacyjne do czasu wyjaśnienia praw.

     W roku 1938 Towarzystwo kolejny raz zmienia nazwę - na Towarzystwo Ogrodów Działkowych „Jedność” i 31 maja 1938 r. zawiera z Zarządem Miasta Umowę o dzierżawę terenu.
     Na terenach objętych umową najmu powstają nowe ogrody w ramach Towarzystwa Ogrodów Działkowych zwane Ogrodem I, Ogrodem II i Ogrodem III. Łączna ilość działek w Ogrodach „Jedność” wynosiła 187.            
     Ogród I to teren przy ul. Ciemnej – obecnie J.Sułkowskiegodo Chodkiewicza, pozostałe to ogrody ( już nie istniejące ) przy obecnej ul. Ogińskiego (obecny teren UKW i Biblioteki UKW - dawna „Swoboda” ) do ulicy Berwińskiego od północnej strony kościoła Św. Wincentego a Paulo.
W tym czasie do Ogrodu I doprowadzono energię elektryczną i rozpoczęła się normalna eksploatacja ogródków działkowych którą przerwał wybuch II wojny światowej. Wielu działkowców zostało powołanych do wojska, wielu z nich nigdy nie powróciło na swoje działki. Wraz z wyzwoleniem Bydgoszczy w 1945 r. pozostali przy życiu działkowcy powrócili na swoje działki.
      Reaktywował swoją działalność Zarząd Ogrodów z pierwszym Prezesem Towarzystwa Ogrodów Działkowych Panem Franciszkiem Sybillą na czele. Stowarzyszenie pod nazwą Towarzystwo Ogrodów Działkowych „Jedność” zostało ponownie wpisane do Rejestru Stowarzyszeń 18.04. 1946 r.
     Powołany Zarząd rozpoczął swoją działalność od przeprowadzenia inwentaryzacji majątku trwałego Ogrodu i sprawdzenia stanu faktycznego działek. Podjęto prace przy naprawie ogrodzenia i tzw. pawilonu letniego
( obecna świetlica ) zniszczonych w okresie okupacji.

     W połowie 1945 r. Zarząd Miejski przydzielił na czas nieokreślony teren pomiędzy północną granicą naszego ogrodu a terenem kolejowym Bydgoszcz – Toruń ( obecna ul. Kamienna- dawniej tory kolejowe ) powstał tzw. Ogród IV podzielony na 103 działki.

     Lata 1946-1949 upłynęły na wytężonej pracy przy usuwaniu zaniedbań z okresu wojny jak również na wyposażaniu Ogrodu w nowe urządzenia.
     W kwietniu 1948 r. Towarzystwo Ogrodów Działkowych „Jedność” uzyskało pozwolenie na założenie wodociągów.W latach 1946-1949 uporządkowano chodnik wzdłuż ul. J.Sułkowskiego, przeprowadzono remont pawilonu
(świetlicy), zakupiono sprzęt gospodarczy oraz wybudowano 72 nowe altany.
     24 maja 1949 roku agendy i majątek Towarzystwa Ogrodów Działkowych „Jedność” przekazane
( „przejęte„) zostały Okręgowej Komisji Związków Zawodowych – Wydział Pracowniczych Ogrodów Działkowych. Od tego momentu mamy do czynienia z Pracowniczymi Ogrodami Działkowymi „Jedność".
     31 grudnia 1949 roku Ogrody II i III przekazano odrębnym Zarządom, natomiast Ogród I i IV przy ul. J.Sułkowskiego połączono w całość liczącą 191 działek o pow. 4,9 ha. Od ul. J.Sułkowskiego zostały zamontowane bramy nr 1, 2 i 3. Przy wyremontowanej świetlicy powstało podium dla orkiestry i betonowy krąg do tańca oraz urządzono tzw. ogródek jordanowski ( plac zabaw) dla najmłodszych.
     W roku 1965 decyzją Prezydium MRN w Bydgoszczy Pracowniczym Ogrodom Działkowym „Jedność” odebrano teren przylegający do
( nieistniejącej już ) Fabryki Opakowań Blaszanych. W miejscu zlikwidowanych 25 działek powstała Trafostacja na potrzeby PKP i Bydgoszczy Północ.
     Lata 60-te to okres dalszego upiększania Ogrodu i działek. Wiele działek zmieniło użytkowników co niewątpliwie wpłynęło na wygląd Ogrodu. Nowi działkowcy wprowadzili na swoich gruntach nowe odmiany kwiatów, drzew i krzewów. W tych latach wymieniono parkan wokół ogrodu, zwłaszcza od strony torów kolejowych prowadzących do Zakładów Mięsnych.
     Lata 70-te zapisały się negatywnie w annałach naszego Ogrodu. W ramach rozbudowy węzła komunikacyjnego w Bydgoszczy w 1974 r. zapadła decyzja modernizacji ul. J.Sułkowskiego. Kosztem 24 działek powstała dwupasmowa jezdnia. W tym czasie podobny los spotkał 19 działek Ogrodu „Swoboda”. W 1976 r. w Świetlicy naszego Ogrodu wydzielono i wyposażono pomieszczenie kuchenne z wyprowadzonym szambem na zewnątrz budynku.
     Wiosna roku 1980 doświadczyła nasz Ogród intensywnymi opadami w wyniku których 80% pow. ogrodu zostało zalanych na okres 2 miesięcy a pozostała pow. była podtopiona. Zasiewy wygniły a wiele drzew uschło. Działkowcy w czynie społecznym przeprowadzili meliorację głównych dróg celem odprowadzenia wody.
     Po 1981 r. nastąpiło ożywienie działań na terenie POD – powstało wiele nowych altan, wiele zostało zmodernizowanych.
     W roku 1985 w 75-lecie POD „Jedność” odbyła się uroczystość z udziałem władz Miasta na której wielu działkowców uhonorowano odznaczeniami i medalami a Ogród odznaką honorową „Za zasługi dla Miasta Bydgoszczy”.    
     Rok 1987 to kolejne prace remontowe świetlicy, ogrodzenia, prace melioracyjne.
W pierwszej połowie lat 80-tych pojawiają się pierwsze informacje dotyczące likwidacji ogrodów działkowych na terenie miasta. Według informacji prasowych miało to dotyczyć Ogrodów przy ul. Toruńskiej, Powst.Wlkp-Wyszyńskiego-C.Skłodowskiej, obecnej Ogińskiego, J. Sułkowskiego i Kruszwickiej. Na dzień dzisiejszy większości tych Ogrodów już nie ma.
     W roku 2000 Miasto po raz kolejny przypomniało sobie o potrzebie wybudowania przepompowni ścieków oraz budowie trasy W-Z ( ul. Kamienna) zabierając kolejne 10 działek o łącznej pow. 3.500 m².
     W roku 2014 pojawił się Miejscowy Plan Zagospodrowania Przestrzennego Bocianowo-Chodkiewicza na którym to rysunku zaznaczono pierwszą wersję planów obejmujących teren m.innymi naszego Ogrodu, gdzie na naszym terenie przewidziano zabudowę mieszkaniową wielorodzinną i zabudowę usługową.
     W roku 2018 pojawiła się kolejna wersja opracowana pod kątem budowy Wyższej Szkoły Muzycznej, która również przewiduje zagospodarowanie terenu zajmowanego przez PZD ROD „Jedność”.
     Jedyną nadzieją w utrzymaniu się na zajmowanym terenie jest konieczność opracowania przez gminy do końca 2025 r. nowego ogólnego planu, w którym obszar całej gminy zostanie podzielony do jednej z 13 tzw. stref planistycznych. Ministerstwo Rozwoju i Technologii zaproponowało ,by ROD mogły być wprowadzane jedynie w 2 strefach zabudowy jednorodzinnej i zieleni. W pozostałych 11 strefach (m.innymi zabudowy wielorodzinnej, usługowej komunikacyjnej itp. ) ujawnianie ROD w mpzp (miejscowego planu zagosp. przestrzennego ) ma być zakazane.
     Jakie będą dalsze losy prawie 115 –letniego Ogrodu Działkowego pokaże przyszłość.

Bydgoszcz, 01.02.2024 r.